Cerkiew greckokatolicka pw. św. Dymitra

Jeśli chcielibyśmy wskazać najpiękniejszą cerkiew drewnianą Pogórza Przemyskiego, to prawdopodobnie będzie to świątynia w Piątkowej Ruskiej. Dawnej wsi już nie ma. Dziś zachowała się można powiedzieć osada, a na jej skraju, wśród drzew i krzewów leśnych stoi ona – smukła, drewniana piękność zwieńczona trzema wspaniałymi kopułami barokowymi.

Drewniana cerkiew greckokatolicka pw. św. Dymitra została zbudowana w 1732 r. Taka data została wycięta na nadprożu głównego portalu. Historycy architektury drewnianej skłaniają się jednak ku tezie, że obiekt ten może być starszy, a wspomniana data jest jedynie datą remontu obiektu. W 1881 r. miał miejsce kolejny, istotny dla zabytku remont.

Po wysiedleniu miejscowej ludności w latach 40. XX w. cerkiew stała opuszczona, co sprzyjało jej niszczeniu i dewastacji. W efekcie wyposażenie wnętrza zostało rozgrabione.

W 2003 r. z inicjatywy dr nauk humanistycznych François Nozati z Paryża i jej męża doszło do powstania Stowarzyszenia „Bois Debout en Pologne” (Gonty w Polsce), którego celem było zachowanie architektury drewnianej w Polsce południowo-wschodniej i jej promocja. Państwo Nozati wspierali i promowali również bieszczadzkich twórców ikon. W 2006 r. stowarzyszenie zebrało środki, za które zabezpieczono elementy konstrukcyjne dachu oraz wymieniono spróchniałą podwalinę i belki zrębowe w prezbiterium. W ostatnich latach cerkiew ponownie była poddawana renowacji.

Świątynia jest konstrukcji zrębowej, trójdzielna, orientowana. Nakryta trzema barokowymi kopułami na ośmiobocznych tamburach. Wokół obiektu wydatny okap, wsparty na murowanych, kamiennych i potynkowanych słupach. Całość pokryta gontem. Zrąb poniżej okapu jest odsłonięty.

We wnętrzu od zachodu portal z łukiem dwuramiennym z inskrypcją cyrylicą: Oddaje się tę cerkiew Roku Bożego 1732. Drzwi zdobią okucia. Ocalała z pierwotnego wyposażenia ikona św. Jana Chrzciciela datowana na koniec XVII w. przechowywana była w Muzeum-Zamku w Łańcucie, a następnie przekazana została do archikatedry greckokatolickiej w Przemyślu.Obok świątyni stary cmentarz.

Informacie praktyczne

Stowarzyszenie Dziedzictwo Mniejszości Karpackich w Zagórzu

Cerkiew greckokatolicka pw. św. Dymitra

www: dmk.witryna.org

Adres/wskazówki dojazdu: 37-751 Piątkowa

Jadąc drogą 28 od Birczy w kierunku Sanoka, za Starą Birczą skręcamy w prawo. Jedziemy w stronę Lipy, Jawornika Ruskiego, Żohatyna. Ok. 5 km za Żohatynem dojeżdżamy do celu. Cerkiew  stoi za potokiem Jawornik ok. 100 m od drogi po jej prawej stronie. Można też dojechać, kierując się z drogi nr 884 i jadąc na Iskań od strony Nienadowej. Po 10 km dotrzemy do cerkwi.

Zdjęcie: Krystian Kłysewicz

Galeria zdjęć