Cerkiew greckokatolicka pw. św. Michała Archanioła

Tutejsza cerkiew to interesujące połączenie architektury doby największego wpływu latynizacji na cerkiew unicką w Galicji ze stylizacją „staroruską” przełomu XIX i XX w.

Sama bryła cerkwi jest zewnętrznie dwudzielna (wewnątrz zachowuje tradycyjną trójdzielność), pokryta jednokalenicowym dachem. Przywodzi na myśl drewniane barokowe kościółki. Niemniej zwieńczenie jej trzema sporymi barokowymi hełmami z pozornymi latarniami sugeruje symboliczne oznaczenie tradycyjnej trójdzielności cerkwi.

Świątynia powstała w 1843 r. na miejscu starszej budowli. Po wysiedleniach miejscowej ludności wyznania greckokatolickiego przejęta została na potrzeby sprawowania kultu dla wiernych rzymskokatolickich. Dziś można podziwiać świątynię, w którą odnowienie tchnęło nowe życie.

Świątynia jest orientowana, zrębowa, wewnętrznie trójdzielna, z prezbiterium zamkniętym trójbocznie. Po jego dwóch bokach pastoforia przykryte tym samym dachem. Nad narteksem znajduje się niewielkie pomieszczenie. Jej architektoniczną bliźniaczką jest cerkiew w sąsiedniej Lipie.

We wnętrzu polichromia figuralna, ornamentalna i iluzjonistyczna sugerująca marmur. Autorami polichromii wykonanej na początku XX w. byli: Kazimierz Szpetkowski i Rudolf Kamieński – artyści pochodzący z Przemyśla. Nad nawą płytkie sklepienie kolebkowe.

Wyposażenie wnętrza pochodzi w większości z XIX w. Ikonostas XIX-wieczny został zdemontowany, a jego elementy rozwieszone na ścianach. W prezbiterium znajduje się rząd apostołów i prazdników oraz Ostatnia Wieczerza. Są tu również dwie namiestne ikony: Matki Bożej (Hodegetrii) i Chrystusa nauczającego, pochodzące ze starszego ikonostasu. Prestoł z kiwotem pod rzeźbionym, polichromowanym baldachimem.

Obok cerkwi znajduje się drewniana dzwonnica. Oryginalna, murowana dzwonnica nie zachowała się do naszych czasów. Została rozebrana w 2006 r.

W Brzeżawie urodził się i zmarł Mikołaj Mazurek (1908–2008), stolarz, rzeźbiarz, malarz, lutnik, muzyk i poeta. Jego grób znajduje się w górnej części przycerkiewnego cmentarza. Prace artysty znajdują się w muzeach w: Sanoku, Rzeszowie i Nowym Sączu

Informacje praktyczne 

Parafia Rzymskokatolicka pw. Wniebowstąpienia Pańskiego w Lipie

Kościół Rzymskokatolicki pw. św. Michała Archanioła - filia

                    Adres/wskazówki dojazdu: 37-751 Brzeżawa                                           

Jadąc drogą 28 od Birczy w kierunku Sanoka, za Starą Birczą skręcamy w prawo. Jedziemydrogą lokalną w stronę Malawyi Lipy. Po 11 km dojeżdżamy do celu. Obecnie świątynia jest filialnym kościołem rzymskokatolickim parafii w Lipie.

Zdjęcie: Krystian Kłysewicz

Galeria zdjęć