Cerkiew greckokatolicka pw. Wniebowstąpienia Pańskiego (pierwotnie klasztorna)

Cerkiew ulucka to z pewnością jedna z najpiękniejszych i najładniej położonych świątyń w Polsce. Zbudowano ją na szczycie wzgórza o nazwie Dubnyk, w środku nieistniejącej już wioski. Był to monastyr, który istniał do 1744 r. W następnych stuleciach służyła jako filia uluckiej cerkwi parafialnej. Nabożeństwa odprawiano w niej okazjonalnie, przede wszystkim w święto Wniebowstąpienia Pańskiego. Tradycja ta jest podtrzymywana do dziś. Z dawnego monastyru ocalała jedynie świątynia. O dawnym zasięgu terenu klasztornego świadczą tylko pozostałości kamiennego muru otaczającego cerkiew i cmentarz. Szematyzmy podają czas powstania cerkwi jako lata 1510–1517. Przeprowadzone badania dendrochronologiczne wskazują pochodzenie pobranych fragmentów drewna na rok 1659. Cerkiew przechodziła szereg remontów i modernizacji.

Jest to świątynia drewniana, konstrukcji zrębowej, orientowana, zbudowana z drewna jodłowego, na podmurówce z kamienia łamanego, trójdzielna, o zamkniętym trójbocznie prezbiterium. Całość nakryta wielopołaciowym dachem. Od zachodniej strony wydatny okap (soboty) narteksu wspiera osiem słupów z mieczami. Przy prezbiterium dwa niewielkie pomieszczenia – diakonikon i prothesis. Do wnętrza prowadzą dwa wejścia od zachodu i południa. Obydwa portale ozdobione są łukiem oślego grzbietu. Prezbiterium i narteks nakryte zrębowym sklepieniem, nad nawą ośmioboczna kopuła zrębowa z pendentywami. Nad narteksem widoczne ciekawe sklepienie kolebkowe. Świątynia pokryta jest gontem. Dolnych części ścian w najstarszych cerkwiach nie pokrywano, a przeciwnie – stwarzano jeszcze przestrzeń pomiędzy dachem a bryłą świątyni, by zapewnić dobrą wentylację. O idei tej w późniejszych wiekach zapomniano.

We wnętrzu, na północnej ścianie, zachowała się cenna XVII-wieczna polichromia figuralna przedstawiająca sceny z Męki Pańskiej. We wnętrzu znajdował się również piękny ikonostas (z 1682 r.) oraz carskie wrota z XVIII w. Ikonostas znajduje się w Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku i tam jest eksponowany.

Podczas remontu w latach 60. XX w. zaślepione zostały wycięte w XVIII w. okna w ścianie północnej. Uważa się, iż w najstarszych cerkwiach tego typu od tej strony nie wykonywano okien, gdyż nie oświetlały wnętrza, a nawet mówiono, że północ jest tą stroną świata, z której przybywało zło.

Informacje praktyczne

Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku

Cerkiew greckokatolicka pw. Wniebowstąpienia Pańskiego – oddział terenowy MBL w Sanoku

www: http://www.skansen.mblsanok.pl

Adres/wskazówki dojazdu: 36-204 Ulucz

Jadąc od strony Mrzygłodu, mijamy most na Sanie w Dobrej i po ok. 4 km dojeżdżamy do celu.Można też dojechać od strony Dynowa, przeprawiając się przez rzekę promem w Krzemiennej. Po 7,5 km, mijając Jabłonicę Ruską, dojedziemy do Ulucza. Cerkiew stoi na wzgórzu. Dojście stromym stokiem zajmuje ok. 5–7 min.

Zdjęcia: Krystian Kłysewicz, Malgorzata Tylka

Galeria zdjęć