Zespół zabudowy małomiasteczkowej

Pruchnik to najpiękniejsze drewniane miasteczko województwa podkarpackiego. Składa się na to nie tylko architektura, ale też niezwykle malownicze położenie na wysokim wzgórzu górującym nad doliną Mleczki. Było to w przeszłości miasto prywatne, lokowane w 1436 r. Dla okolicy pełniło funkcję ważnego ośrodka handlu i rzemiosła.

W miejscowości zachowało się ok. 40 budynków, w większości z charakterystycznymi podcieniami, będących niegdyś jednocześnie miejscem zamieszkiwania, warsztatem rzemieślniczym i punktem handlowym. Najstarsze domy pochodzą z XVIII w.

Układ urbanistyczny oparty na średniowiecznym planie szachownicy pochodzi z czasów lokacji miasta. Pod koniec XV w. miasteczko posiadało rynek z ulicami wychodzącymi z naroży, kościół, zamek i wały miejskie. Na przełomie XVIII i XIX w. zabudowę tworzyły wyłącznie domy drewniane, tylko jeden był częściowo murowany. W rynku i każdej uliczce znajdują się drewniane domy z podcieniami o wysokich, stromych dachach krytych gontem. Pierwotnie podcienia miały charakter użytkowy, ponieważ rozkładano w nich towary podczas dni targowych. Z czasem stały się głównie elementami zdobiącymi. Domy te były budowane w konstrukcji wieńcowej, sumikowo-łątkowej, a czasami w systemie mieszanym wieńcowo-słupowym, zwanym przysłupowym. Ściany domów wykonane są z ociosanych bierwion albo z półokrąglaków. Niektóre mają pomiędzy słupami balustrady wycięcia w różne wzory. Słupy wspierające podcienia są różnego kształtu, częstokroć rzeźbione.

W miejscowości warto również zobaczyć: 300-letni budynek „Galerii pod Gontem”, graniaste słupy-obeliski z czasów najazdów tatarskich, które pełniły rolę tzw. wici, Muzeum Parafialne i wprawdzie murowany, lecz interesujący XVII-wieczny kościół.

W Pruchniku wychował się Mieczysław Orłowicz – wybitny krajoznawca i popularyzator turystyki.

Informacje praktyczne

Adres/wskazówki dojazdu: 37-560 Pruchnik

Dojazd drogą nr 880, kierując się na płd.-zach. z Jarosławia (19 km) lub drogą nr 881 z Kańczugi (12 km).

Zdjęcie: Krystian Kłysewicz

Galeria zdjęć