Dawna greckokatolicka cerkiew filialna pw. św. Michała Archanioła

Pierwsza informacja o funkcjonowaniu cerkwi w Bystrem pochodzi z 1607 r. Obecna świątynia pw. Michała Archanioła powstała w latach 1901−1902. Po 1951 r. świątynia stała opuszczona. Mimo starań wiernych rzymskokatolickich nie została przywrócona do kultu. Odprawiano jednak sporadycznie nielegalne nabożeństwa.

W 1951 r. cerkiew posiadała jeszcze pełne wyposażenie. Zostało ono częściowo wywiezione, a częściowo rozkradzione. W 1962 r. pozostałe cenne eksponaty przewiezione zostały do składnicy ikon w Łańcucie. Zabezpieczono część ikonostasu, XVIII-wieczne ikony i liczne utensylia cerkiewne. Pozostała tylko rama ikonostasu, podstawa ołtarza i kiwot.

Na początku lat 90. rozważano przeniesienie cerkwi do Sanoka i przeznaczenie jej na parafialną cerkiew greckokatolicką, jednak staraniem działaczy Bieszczadzkiego Oddziału Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, które opiekuje się świątynią, pozostała ona na miejscu.

Cerkiew jest trójdzielna, orientowana, konstrukcji zrębowej. Jest klasycznym przykładem historycyzmu ukraińskiego − projektów koncepcji Bazylego Nahirnego. Prezbiterium zamknięte trójbocznie, z dwoma zakrystiami. Po bokach nawy głównej dwie nawy boczne nawiązujące do kryłosów. Całość wieńczą trzy oktogonalne kopuły, pobite blachą, z pozornymi latarniami. Zwieńczone kopułami z pozornymi latarniami są również nawy boczne. Bryłę obiega daszek okapowy. Przedsionek na rzucie kwadratu z nadwieszonym chórem, który obiega go podobnie jak i południową część nawy.

We wnętrzu urządzona została współcześnie ekspozycja krzyży i utensyliów cerkiewnych ze zniszczonych bieszczadzkich cmentarzy i cerkwi. Przed głównym wejściem leży płyta nagrobna położona jako stopień, pochodząca zapewne ze starego przycerkiewnego cmentarza, lub, co bardziej prawdopodobne, była to znajdująca się w starej cerkwi płyta nagrobna, która po zbudowaniu nowej cerkwi znalazła się poza jej bryłą.

Obok cerkwi murowana, dwukondygnacyjna dzwonnica parawanowa z 1939 r. Podczas II wojny światowej jeden z dzwonów – największy − został ukryty pod podłogą wiwtara. Pozostałe zostały zabrane w latach 50. XX w. Ukryty dzwon został natomiast odnaleziony w 1993 r. i znajduje się w Michniowcu.

Informacje praktyczne

Towarzystwo Opieki Nad Zabytkami – Oddział Bieszczadzki

obecnie nieużytkowana

www: http://www.tonzbieszczadzki.pl

Adres/wskazówki dojazdu: 38-710 Bystre

Jadąc z Czarnej Górnej w stronę Lutowisk, z drogi nr 896 skręcamy w lewo na Bystre i Michniowiec. Po ok. 6 km znów skręcamy w lewo i po ok. 1,5 km dojeżdżamy do celu.

Zdjęcie: Krystian Kłysewicz, Honorata Stanisz

Galeria zdjęć