Zespół cerkiewny

Cerkiew pw. św. Paraskewy została zbudowana prawdopodobnie pod koniec XVI w. lub w I poł. XVII w. i jest jedną z najstarszych drewnianych cerkwi w Polsce. Niektórzy badacze jako czas wzniesienia świątyni podają rok 1583. W XVIII w. została gruntownie przebudowana. Kolejny remont miał miejsce w latach 1832–1845.

Po wysiedleniu miejscowej ludności w latach 1945–1947 cerkiew nie była użytkowana. W latach 1963–1965 cerkiew została odrestaurowana. W trakcie konserwacji pod węgłem podwaliny odnaleziono osiem szelągów króla Jana Kazimierza z 1665 r. W 2010 r. zespół zabudowań cerkiewnych przejęło Muzeum Kresów w Lubaczowie.

Cerkiew w 2012 r. znalazła się na liście World Monuments Watch jako jeden ze stu cennych zabytków na świecie zagrożonych zniszczeniem. 21 czerwca 2013 r. została wpisana na Listę światowego dziedzictwa UNESCO, a w listopadzie 2017 r. prezydent RP wpisał obiekt na listę pomników historii.

Świątynia położona jest na owalnym wzgórzu nad potokiem Radrużka i wraz z dzwonnicą otoczona jest murem z 1825 r. Cerkiew jest orientowana, trójdzielna, o konstrukcji zrębowej. Obiekt posadowiony jest na fundamencie z łamanego kamienia wapiennego i podwalinie dębowej. Nawa nakryta jest czworoboczną, łamaną, zrębową kopułą zwieńczoną okrągłą pseudolatarnią, przekrytą stożkowym daszkiem. Ściany cerkwi obwiedzione są sobotami konstrukcji słupowej, wspartymi na rysiach i systemie słupów usztywnionych mieczowaniem. Zrąb ścian poniżej dachu sobót jest odsłonięty, powyżej pobity gontem, z wyjątkiem szczytu narteksu szalowanego pionowo deskami.

We wnętrzu prezbiterium i narteks przekryte są dwuschylnymi sklepieniami zrębowymi. Nad nawą rozpięta jest czteropolowa kopuła zrębowa z jednym załamaniem, wzmocniona rozbudowanym systemem ściągów. Dwa portale z nadprożami wyciętymi w formie łuku trójlistnego.

W nawie i w prezbiterium zachowała się polichromia figuralno-ornamentalna. W nawie zdobi górną część ściany ikonostasowej na całej jej szerokości oraz wschodnią połać kopuły. Malowidła figuralne zakomponowane zostały w trzech poziomych pasach wydzielonych fryzami ornamentalnymi. Przedstawiają starotestamentowych proroków, sceny biblijne oraz Mandylion podtrzymywany przez parę aniołów i fryz z cherubinami na tle gwiaździstego nieba. Polichromia w prezbiterium z 1648 r. przedstawia Ojców Kościoła.

Zachował się m.in. kompletny ikonostas architektoniczno-ramowy oraz dwa XVIII-wieczne ołtarze boczne.

Informacje praktyczne

Muzeum Kresów w Lubaczowie - oddział

www: http://www.muzeumkresow.eu

Adres/wskazówki dojazdu: Radruż 13,37-620 Radruż

Do Radruża dojeżdżamy od strony Horyńca-Zdroju i skręcamy z drogi lokalnej w lewo w kierunku cerkwi.

ZOBACZ CERKIEW W WIRTUALNEJ ODSŁONIE

Zwiedzanie

www.muzeumkresow.eu

Zdjęcie: Krystian Kłysewicz, Alicja Mróz, ze zbiorów Muzeum Kresów w Lubaczowie

Galeria zdjęć